EDEP, BÜTÜN EDEPSİZLİKLERE SABRETMEKTİR
EDEB YA HU
Eline, diline, beline sahip çık ifadesinde şekillenen “edeb ya hu” sözü duvarlarda levha olarak kalmaması gereken herkesin aklına kazıyacağı, kalbine nakşedeceği bir hayat düsturu.
TDK, “Toplum töresine uygun davranma” şeklinde tanımlıyor Edebi. Herkesin de bir edep tanımı var.
Edep bütün edepsizliklere sabretmektir.
Kalbin ahlakına edep denir.
Edep Konuştuğun zaman dilini,
Yalnız kaldığın zaman kalbini
Dışarı çıktığın zaman gözünü korumaktır.
Şairler de edebi çok güzel yansıtmışlar beyitlerine.
Yunus Emre diyor ki;
Gezdim Halep ile Şam
Eyledim ilim talep
Meğer ilim bir hiçmiş
İlla edep illa edep
İstiklal şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un birbirinden harika üç beyitini okumak istiyorum.
Ne irfandır veren ahlaka yükseklik ne vicdandır;
Fazilet hissi insanlarda Allah korkusundandır.
Ne ibrettir kızarmak bilmeyen çehren, bırak kardeşim tahsili;
Git önce, edep haya öğren
Haya sıyrılmış inmiş öyle yüzsüzlük ki, her yerde
Ne çirkin yüzler örtermiş meğer, bir incecik perde
Necip Fazıl Kısakürek’te Kuran’dan mülhem hicivli bir yorum getirmiş.
Bir insanda yok ise edep, neylesin medrese mektep!
Okusa alim olsa, yine merkep, yine merkep.
En güzel ve en anlamlı ifade biçimi peygamber efendimizden.
“Haya imandandır” buyurmuş.
Hz. Musa’nın Şuayb peygamberin kızlarıyla karşılaşmasını hatırlayın. Onlara yardım ettiğinde kızlarından biri babasına Hz. Musa’dan bahsedince Şuayp aleyhisselamda yanına çağırttırdı. Yolda giderlerken, Hz. Musa kızların arkaya geçmesini ve kendine yolu tarif etmelerini istedi. Bu, Kuran’ın bize verdiği çok önemli bir detay. Bunu hayatımızda acaba nasıl kullanabiliriz? Her gün komşumuzun kızı, iş yerinde birlikte çalıştığımız arkadaşlarımız, arkadaşlarımızın eşleri yolumuza çıkıyorlar. Biz de onların yoluna çıkıyoruz. O karşılaşma esnasında Allah’ın bize hatırlattığı bu kıssayı düşünün. Ben düşündüm hatta sınandım da. Edepsizlikleri hatırlatacak değilim. Söylenecek şey şu: Çok avam bir ifade gibi gelebilir ama düşünmeyenler için annelerini, kız kardeşlerini, kız çocuklarını hatırlatabiliriz. İğne-çuvaldız meselesi. Evet bugün Musa bulmak zor, Şuayp peygamber gibilerini bulmak da zor. Hatta Şuayp as’ın kızları gibi kızları bulmakta zor.
Konuşmak kolaydır zor olan susmaktır. Susmak, edeptendir. Sürekli konuşmanın, karşılık vermenin, inatlaşmanın pek çok yanlış örneğini yaşamış biri olarak “söz gümüşse, sükut altındır” sözünün gücünün büyüklüğüne gönülden inanıyorum. Susunca hakkının gasp edileceğini zannedenler için kısa bir not; Konuştukça hakkınızı devrettiğinizin farkında bile olmuyorsunuz.
//////
Bu ayın kitap listesinde neler var bir bakalım.
Edep ve Ahlak Düsturları
Saliha İnal
Edep Bir Tac İmiş
Dilaver Selvi
Çocuğumu nasıl terbiye ederim
Mustafa El-Adavi
Edep Ya hu!
Siraceddin Ünlüer
Adab-ı Muaşeret
Mustafa Necati Bursalı
Edep Eğitimi
Muallim Naci
İYİLİĞE İNANIN
Hayatınız için, en çok neyi arzuluyorsunuz?